| Sažetak | Poremećaji ličnosti su stanja s dominirajućim crtama ličnosti i sklonostima određenom ponašanju, koja se ne mogu objasniti organskim oštećenjima SŽS-a. Određeni su „3 p" kriterijima – crte ličnosti koje su patološke, perzistentne i pervazivne. Dugotrajno je oštećeno funkcioniranje ličnosti te se javljaju znatne subjektivne smetnje. Skupina A uključuje paranoidni, shizoidni i shizotipni poremećaj ličnosti, skupina B antisocijalni, histrionični, narcistični i granični, a skupina C izbjegavajući, opsesivno-kompulzivni i ovisni poremećaj ličnosti. Prevalencija poremećaja ličnosti u populaciji je između 10 i 13%, a najučestaliji je narcistični poremećaj ličnosti. Etiologija uključuje biološka i psihološka tumačenja. Dijagnostički kriteriji određeni su DSM-5 klasifikacijom. Psihoterapija je terapija izbora, a farmakoterapija je indicirana ako postoje psihotični ili depresivni simptomi, značajna nestabilnost afekta, impulzivnost, agresivnost te u kriznim stanjima. Psihodinamski gledano, svaki poremećaj ličnosti ima karakterističnu unutarnju, intrapsihičku realnost iz koje proizlaze repetitivni, rigidni, kronični obrasci ponašanja u interpersonalnim odnosima. Epigenetske studije su na tragu razjašnjavanja teškoća socijalnog fukcioniranja, objašnjavanjem mehanizama nastanka individualnih razlika koje nas čine više ili manje otpornima na stres te utječu na kvalitetu naših interpersonalnih odnosa i rizik za razvoj psihijatrijskih bolesti. Anoreksija i bulimija nervosa su glavne forme poremećaja nagona za hranjenjem. Karakterizirane su dugotrajnim, patološkim odstupanjima u prehrambenim navikama. Uzrok nastanka poremećaja nije poznat, pretpostavlja se da nastaju zbog kombinacije djelovanja bioloških, psiholoških i socijalnih čimbenika. Anorexia nervosa je psihički poremećaj karakteriziran psihičkom patnjom zbog slike o vlastitom tijelu kao pretilom, što rezultira provođenjem strogog režima prehrane i gubitkom na masi. Najučestalija je u dobi između 14 i 25 godina, a pojavljuje se u 0,5-1% žena mlađe odrasle dobi. Razlikujemo dva tipa anoreksije, restriktivni i prežderavajuće/purgativni tip. Kriteriji za dijagnozu su definirani DSM-5 klasifikacijom. Bulimia nervosa je psihički poremećaj, obilježen prekomjernom zaokupljenošću tjelesnom težinom i karakteriziran fazama prežderavanja nakon kojih slijede faze povraćanja ili uzimanje laksativa. Najčešći je poremećaj hranjenja, s pojavnosti od 1 do 3%. Očituje se u kasnoj adolescenciji i ranoj odrasloj dobi, prosječno oko 20. godine. Postoje dva tipa bulimije, purgativni i nepurgativni tip. Postavljanje dijagnoze bulimije nervose temeljeno je na kriterijima DSM-5 klasifikacije.
U liječenju poremećaja hranjenja koristi se psihodinamski i kognitivno-bihevioralni psihoterapijski pristup, nutritivna terapija i farmakoterapija antipsihoticima nove generacije. Psihodinamska tumačenja poremećaja hranjenja razjašnjavaju psihopatologiju poremećaja hranjenja kroz analizu doživljaja vlastitog tijela i regulacije emocija, najranijih objektnih odnosa, modela privrženosti, mehanizama obrane i osjećaja srama. Razmatraju teškoće unošenja hrane kao produkt teškoća introjekcije u um roditelja kao dobrih, brižnih objekata. Epigenetske studije prikazuju nova saznanja o promjenama genoma potomaka žena s poremećajem hranjenja te ukazuju na reverzibilnu narav metilacije gena odgovornih za dopaminsku i glutamatnu signalizaciju, pohranu kolesterola i transport lipida, funkciju živčanog i imunosnog sustava te socijalno ponašanje i anksioznost, kao mogućeg čimbenika u patološkim procesima vezanim uz poremećaje hranjenja. |
| Sažetak (engleski) | Personality disorders are conditions with dominant personality traits and predispositions to certain behaviors, which cannot be explained by organic damage to the central nervous system. They are determined by „3 p" criteria - personality traits that are pathological, persistent and pervasive. The functioning of the personality is damaged for a long time and significant subjective disturbances occur. Group A includes paranoid, schizoid, and schizotypal personality disorder, group B consists of antisocial, histrionic, narcissistic, and borderline, and group C covers avoidant, obsessive-compulsive, and dependent personality disorder. The prevalence of personality disorders in the population is between 10 and 13%, and most common is narcissistic personality disorder. Etiology includes biological and psychodynamic interpretations. Diagnostic criteria were determined by DSM 5 classification. Psychotherapy is the therapy of choice, and pharmacotherapy is indicated if there are psychotic or depressive symptoms, significant instability of affect, impulsivity, aggression, or in case of psychiatric emergency. Psychodynamically, each personality disorder has a characteristic internal, intrapsychic reality from which repetitive, rigid, chronic patterns of behavior in interpersonal relationships arise. Epigenetic studies are on the trail of elucidating the difficulties of social functioning, explaining the mechanisms of individual differences that make us more or less resistant to stress and affect the quality of our interpersonal relationships and the risk of developing psychiatric illness.
Anorexia nervosa and bulimia nervosa are the main forms of eating disorders. They are characterized by long-lasting, pathological deviations in eating habits. The cause of the disorder is not known, it is assumed that they occur due to a combination of biological, psychological and social factors. Anorexia nervosa is a mental disorder characterized by psychological suffering due to the image of one's own body as obese, resulting in the implementation of a strict diet and weight loss. It is most common between the ages of 14 and 25, and occurs in 0.5-1% of younger adult women. There are two types of anorexia, the restrictive and the binging / purging type. Criteria for diagnosis are defined by the DSM-5 classification. Bulimia nervosa is a mental disorder, characterized by excessive preoccupation with body weight and characterized by phases of overeating followed by phases of vomiting or taking laxatives. Bulimia is the most common eating disorder, with an incidence of 1 to 3%. It manifests in late adolescence and early adulthood, and the average age of patients at presentation is 20 years. There are two types of bulimia, purging and non-purging. The diagnosis of bulimia nervosa is based on the criteria of the DSM-5 classification. Psychodynamic and cognitive-behavioral psychotherapeutic approaches, nutritional therapy and pharmacotherapy with new generation antipsychotics are used in the treatment of eating disorders. Psychodynamic interpretations of eating disorders clarify the psychopathology of eating disorders through analysis of one’s own body experiences and emotion regulation, earliest object relationships, attachment models, defense mechanisms, and feelings of shame. Difficulty of ingesting food is considered as a product of the difficulty of introjection of parents as good, caring objects into the mind. Epigenetic studies present new findings on genome changes in the offspring of women with eating disorders and indicate the reversible nature of methylation of genes responsible for dopamine and glutamate signaling, cholesterol storage and lipid transport, nervous and immune system function, and social behavior and anxiety as a possible factor in pathological processes associated with eating disorders. |
