| Sažetak | Cilj ovog istraţivanja bio je istraţiti zdravstveno stanje i odrednice zdravlja
populacije domaćica u Hrvatskoj. Korišteni su podaci iz istraţivanja „Hrvatska
zdravstvena anketa 2003.“ u kojoj je bilo uključeno 9077 ispitanika. Taj populacijski
uzorak bio je reprezentativan za populaciju odraslih osoba u Hrvatskoj. TakoĎer su
korišteni i javnodostupni demografski i mortalitetni podaci. Prema Popisu
stanovnika 2001. godine u Hrvatskoj, u populaciji od 4,437.460 stanovnika bile su
303.374 domaćice. U uzorku ovog istraţivanja od ukupno 6175 ispitanica, 1960
(31,7 posto) svoj je radni poloţaj karakteriziralo kao domaćica. S obzirom na
mjesto stanovanja, najveći dio ispitanih domaćica ţivi na selu, njih 53,4 posto.
Sveukupno bez ili samo sa završenom osnovnom školom bilo je 74,9 posto
domaćica.
Domaćice češće ţive u seoskim i prigradskim područjima, imaju niţi stupanj
obrazovanja i manja primanja od zaposlenih ţena. Svoj ekonomski poloţaj
ocjenjuju lošije nego zaposlene, ali bolje nego nezaposlene ţene. U ocjeni
atraktivnosti ţivotnih uloga nisu prepoznate kao atraktivne. Domaćice imaju više
stope smrtnosti od kardiovaskularnih bolesti, bolesti pluća te ozljeda nego ostale
ţene u populaciji.
Rezultati pokazuju veće i statistički značajne vjerojatnosti smrtnosti ţena domaćica
od bolesti cirkulacijskoga sustava 1,48 puta, dišnoga sustava 1,50 puta, ozljeda i
nesreća 1,29 puta te smrti povezanih s psihičkim bolestima 1,45 puta. MeĎu deset
vodećih uzroka smrti prema dijagnozama, statistički značajne razlike izmeĎu
domaćica i nedomaćica nisu utvrĎene za uzroke smrti vezane uz dijagnoze
zloćudnih novotvorina dojke, zloćudne novotvorine debelog crijeva, zloćudne
novotvorine dušnika i pluća te dijabetesa melitusa.
Domaćice imaju veće šanse da budu ovisne o duhanu te više dosoljavaju hranu.
Pozitivne oblike ponašanje u ovoj populaciji čine veća tjelesna aktivnost te više
voća u prehrani.
98
Prehrambene navike pokazuju da domaćice u odnosu na zaposlene ţene koriste
više masnoća ţivotinjskog porijekla, više dosoljavaju hranu, ali i jedu više voća. U
odnosu na nezaposlene ţene domaćice koriste manje masti ţivotinjskog porijekla,
više dosoljavaju hranu te jedu manje voća.
Postupkom logističke regresije u populacijama domaćica i nedomaćica analiziran
je omjer izgleda za subjektivnu ocjenu tjelesnog i mentalnog zdravlja. U odnosu na
nedomaćice bez završene osnovne škole veće izglede za bolje mentalno zdravlje
imaju: nedomaćice sa završenom osnovnom školom (1,42 puta), sa završenom
srednjom školom (1,69 puta) te nedomaćice sa završenom višom školom (2,22)
puta. Za skupinu domaćica ni u jednoj obrazovnoj kategoriji nisu jednoznačno
utvrĎeni drukčiji izgledi za bolje mentalno zdravlje. U odnosu na domaćice bez
završene osnovne škole veće izglede za bolje tjelesno zdravlje imaju: domaćice sa
završenom osnovnom školom (1,63 puta), sa završenom srednjom školom (2,00)
puta te domaćice sa završenim fakultetom (4,17 puta). Mjesto stanovanja, odnosno
razina urbanizacije, ni kod domaćice niti kod nedomaćice ne mijenja jednoznačno
izglede za bolje tjelesno zdravlje.
Prikupljeni intervjui pokazuju kompleksnost uloge domaćice. Naime, osim
uobičajenih odrednica socioekonomskog poloţaja i zdravlja u ţivotu ţena opće
populacije, domaćice se izdvajaju i specifičnostima vezanim uza svoju ulogu. To
su isključiva ekonomska ovisnost o suprugu, intenzivan i specifičan odnos s
djecom, isticanje vlastite borbe za postignuća u ţivotu, kontradiktoran odnos prema
zapošljavanju, specifična uloga domaćica u poslovima vezanim uz kuću (gradnja
kuće, sudjelovanje u obiteljskom poslu) te intenzivan odnos s ostalim ukućanima.
Ukupno rezultati ukazuju na lošije socioekonomsko i zdravstveno stanje domaćica
u odnosu na ostatak ženske populacije. |
| Sažetak (engleski) | The aim of this study was to investigate health status and determinants of health in
the housewife population in Croatia. The data were collected during the Croatian
health survey in 2003, and compose representative sample of the Croatian
population. Official demographic and mortality data for female population were used
from the national census. Out of 4 437 460 citizens, 303 374 were housewives.
Out of 6175 women in this study 1960 were housewives, 53,4% of them live in rural
areas, whereas 74,9% don't have any or have only primary education.
Housewives more often live in rural or suburban settings, have a lower education
level and lower income than employed women. Their self assessment of the
economic status is worse then of the employed, but better then the unemployed
ones. Their position in the society is not recognized as attractive. Mortality rates for
cardiovascular disease, pulmonary disease and injuries are higher in the housewife
than in the non-housewife population.
In comparison to non-housewives, housewives have higher chances for death
caused by the following causes: 1,48 times for cardiovascular disease, 1,50 times
for lung disease, 1,29 due to accidents and 1,45 due to psychiatric disorders.
Among ten leading causes of death there are no significant differences between
housewives and non-housewives for the cancers (breast, colon, lung), and
diabetes.
Smoking and higher salt consumption are important health risks for the housewives.
Higher physical activity rates and fruit consumption are positive behavioural
determinants.
In comparison to employed women, housewives eat more animal fats, add more
salt to food and eat more fruit. In comparison to unemployed women, housewives
eat less animal fat, add more salt to food, and eat less fruit.
101
Logistic regression models were used to analyze socioeconomic determinants for
mental and physical health. In comparison to non-housewives without formal
education, non-housewives with some degree of education have higher chances for
better mental health: with primary school 1,42 times, with secondary school 1,69
times, and with higher education level 2,22 times. Among housewives there is no
recognized influence of the observed socioeconomic determinants to the mental
wellbeing.
In comparison to the housewives without formal education, the housewives with
some degree of education have higher chances for better physical health: with
primary school 1,63 times, secondary school 2,00 times and with university degree
4,17. There was no clear relation between place of living and better physical health
among housewives and non-housewives.
Information collected in the interviews show very complex structure of the
housewife role. Apart from usually recognized health determinants among general
female population, there are many specific factors relevant for housewives. These
are: economic relation with employed husband, intensive relations with children,
ambivalent attitude to the employment possibilities, specific workload related to the
household (family business, house construction) and very intensive relation with
other family members.
Overall results suggest worse socioeconomic and health status of the housewife
population than the general female population in Croatia. |
